Цээжлээд, тарни мэт унших шүлгүүд


0-5 насны, 6-10 насны хүүхэдтэйгээ хамт цээжлээрэй. Тэгвэл та хожим хүүхдийнхээ эрхэм хүн байж чадах нэг дурсамж бүтээчихлээ гэсэн үг гэж би бодож, зөвлөж байна.

Ноён хутагт Д. Данзанравжаа “Гурамсан сүлжээ сургаал”

Өсөхийн цагт санууштай нь
Бишрэл, хичээл зүтгэл гурав
  Өөдлөхийн цагт нягтлууштай нь
  Сургаал, үнэн, үлгэр гурав
Ачлахын дээдээр ачлууштай нь
Аав, ээж, эх орон гурав
  Асрахын дээдээр асрууштай нь
  Өтгөс, нялхас, хань гурав

Ялахын түрүүнд ялууштай нь
Нойр, залхуу, атаа гурав
  Яруу төгс сурууштай нь
  Яриа, дуу, хөгжим гурав
Эгшин бүрд цэнүүштэй нь
Бие, хэл, сэтгэл гурав
  Эгнэгт тордож явууштай нь
  Билгэ, ухаан, чадал гурав
Бадарч дээшлэхийн үндэс нь
Сэрэх, санах, тэмүүлэх гурав
  Баларч доройтохын тэмдэг нь
  Унтах, мартах, тэрслэх гурав
Ажиллах цагийн хэмнэл нь
Өглөө орой өдөр гурав
  Амьдрах цагийн хэмжээ нь
  Балчир, идэр, өтөл гурав
Мөчид хоосны жишээ нь
Мөнгө ,өнгө, зэрэглээ гурав
  Мөнх бусын дохио нь
  Өтлөх, элэх, буурах гурав
Ажил бүтээхийн эрэмбэ нь
Мэдлэг, чадвар, дадал гурав
  Аливаа шинжээс эрхэм нь
  Мэргэн, түргэн, даамай гурав
Тэтгэх горимын эх нь
Наран, саран, хайр гурав
  Тэжээх шимийн үндэс нь
  Гал ус агаар гурав
Үйл бүхнээс эрхэм нь
Бодох, туурвих, бүтээх гурав
  Үнэн бүхний туйл нь
  Төрөх, орших, үхэх гурав

Б. Эрдэнэтуяа  Монгол түмэндээ өргөх миний хайр

2017.12.16
#Монголухаан

Уурыг та барахгүй бол
Ухаанаа та барах болно
Унтах нойроо барахгүй бол
Ундрах эрчээ барах болно

Уугиулах тамхиа болихгүй бол
Уушиг зүрх тань болих болно
Уух сархдаа болихгүй бол
Улаан элэг тань болих болно

Ууж идэхээ тааруулахгүй бол
Урт наслах талаар болно
Ураг биеэ гамнахгүй бол
Удаан жаргах талаар болно

Урсгах хараалаа болихгүй бол
Уудлах хишиг дундрах болно
Ухаан бодлоо цэгцлэхгүй бол
Угтах амжилт холдох болно

Ур авъяасаа өнгөлөхгүй бол
Урам зориг тань бөхөх болно
Увидас шидээ ашиглахгүй бол
Уг язгуур тань гомдох болно

Улбаа мөрөө танихгүй бол
Удмын тэнгэр тань гундах болно
Уудам дэлхийг хайрлахгүй бол
Ургах наран бүүдийх болноо!

Ноён хутагт Д. Данзанравжаа Өглөө болгон эртлэн босож  

Өглөө болгон эртлэн босож
Өндөр тэнгэрийг бүрэн харж бай
Огторгуй хурмаст уужмын хутгаа
Оюун ухаанд чинь хайрлах болно

Орой болгон нэгийг санаж
Одот ертөнцийг хүндэтгэн харж бай
Эрхэст гариг үзэсгэлэнт сүлдээрээ
Үүрд таныг хайрлах болно

Алтан нарыг мандах тоолонд
Алаг зүрхнээсээ догдлон харж бай
Эндэгдэлгүй дэгжихийн учир тавилангаар
Эрдэнэт бөмбөлөг гийх болно

Ухаант хүн та хаа ч явсан
Уулсын оргилыг хүндэтгэн харж бай
Буурал баян хангайн хишгээр та
Бат түвшин явах болно

Учирсан бүхнийхээ нүүр царайг
Уяхан даруухан инээмсэглэн харж бай
Өнөр өтгөн урт удаан наслахын
Өлзий буян бүрдэх болно

Энэ шүлгийг уншихдаа Догшин Хутагт Данзанравжаагийн сургаалийг даган баясан шүтэн биширч мөргөн залбирч явууштай.

Д.Нацагдорж "Миний нутаг"

Хэнтий, Хангай, Соёны өндөр сайхан нуруунууд
Хойд зүгийн чимэг болсон ой хөвч уулнууд
Мэнэн, Шарга, Номины өргөн их говиуд
Өмнө зүгийн манлай болсон элсэн манхан далайнууд
     Энэ бол миний төрсөн нутаг
     Монголын сайхан орон
Хэрлэн, Онон, Туулын тунгалаг ариун мөрнүүд
Хотол олны эм болсон горхи булаг рашаанууд
Хөвсгөл,Увс, Буйрын гүн цэнхэр нуурууд
Хүн малын ундаа болсон тойром бүрд уснууд
     Энэ бол миний төрсөн нутаг
     Монголын сайхан орон
Орхон, Сэлэнгэ, Хөхийн онц сайн голууд
Уурхай баялгийн охь болсон олон уул даваанууд
Хуучин хөшөө дурсгал, хот балгадын сууринууд
Хол газраа одсон харгуй дардан замууд
     Энэ бол миний төрсөн нутаг
     Монголын сайхан орон
Холхи газраас гялалзсан цаст өндөр хайрхнууд
Хөх тэнгэр цэлмэсэн хөдөө хээр цайдмууд
Холын бараа харагдсан ноён шовх сарьдгууд
Хүний сэтгэл тэнийсэн уудам амьсгалт талууд
     Энэ бол миний төрсөн нутаг
     Монголын сайхан орон
Хангай говийн хооронд Халхын уудам нутаг
Хар бага наснаас хөдлөн гулд  давхисан газар
Гөрөөс араатан авласан урт урт шилнүүд
Хүлэг морин уралдсан хөндий сайхан хоолойнууд
     Энэ бол миний төрсөн нутаг
     Монголын сайхан орон
Салхины үзүүрт найгасан соргог нарийн ногоотой
Саруул талд яралзсан сонин янзын зэрэглээтэй
Сайн эрс цугларсан байц бэрх газартай
Сүлд тахилга улирсан сүмбэр их овоотой
     Энэ бол миний төрсөн нутаг
     Монголын сайхан орон
Нарийн өвс ургасан малын сайхан бэлчээртэй
Нааш цааш сүлжсэн тэнэгэр сайхан нуруутай
Дөрвөн цагийн улиралд дураараа нүүх нутагтай
Таван зүйлийн тарианы хөрс шороо газартай
     Энэ бол миний төрсөн нутаг
     Монголын сайхан орон
Өлгий сайхан ууланд өвгөдийг тавьсан газар
Үр ач хүүхдийн үржиж өссөн орон
Таван хошуу малууд дүүрэн бэлчсэн нутаг
Монгол хүн бидний сэтгэлийг сорсон орон
     Энэ бол миний төрсөн нутаг
     Монголын сайхан орон
Өвлийн тэсгэм цагт цасан мөсөн бүрхээд
Болор шилийн өнгө гялтганаж гялалзсан орон
Зуны найртай улиралд цэцэг навч дэлгэрээд
Жигүүртэн шувуу холоос ирж гангар гунгар донгодсон орон
     Энэ бол миний төрсөн нутаг
     Монголын сайхан орон
Алтай, Хянганы завсарт атар баялаг орон
Аав ижийн минь оршсон ашдын заясан нутаг
Алтан нарны туяанд энхжин тогтсон орон
Мөнгөн сарны гэрэлд мөнхжин гялалзсан газар
     Энэ бол миний төрсөн нутаг
     Монголын сайхан орон
Хүннү Сүннүгийн үеэс хөгшид өвгөдийн минь нутаг
Хүн ард бидний хайрыг булаасан орон
Он онд идээшиж олон жилд дассан нутаг
Одоогийн шинэ Монголын улаан туг бүрхсэн орон
     Энэ бол миний төрсөн нутаг
     Монголын сайхан орон
Өссөн төрсөн бидний үндэсний хайртай нутаг
Өнгөлзөгч дайсан ирвэл үтэр өшиглөн хөөнө
Хувьтай энэ орондоо хувьсгалт улсаа мандуулж
Хойчийн шинэ ертөнц дээр  хүндэт гавьяаг байгуулая
     Энэ бол миний төрсөн нутаг
     Монголын сайхан орон
Монгол гэдэг нэг нэр ертөнцийн чихнээ дурсгалтай
Монголын төлөө гэдэг санаа бидний зүрхэнд холбоотой
Өсөхөөс сурсан үндэсний хэл, мартаж болшгүй соёл
Үхтэл орших төрөлх нутаг салаж болшгүй орон
     Энэ бол миний төрсөн нутаг
     Монголын сайхан орон


Comments